Điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự (Phần 2)

b. Mục đích và nội dung của giao dịch không trái pháp luật, đạo đức xã hội

Mục đích của giao dịch dân sự là lợi ích hợp pháp mà các bên mong muốn đạt được khi xác lập giao dịch đó( mục đích thục tể), Nộì dung cùa giao dịch dân sự là tổng hợp các điều khoản mà các bên đã cam kết, thoả thuận trong giao dịch. Những điều khoản này xác định quyền, nghĩa vụ của các bên phát sinh giao dịch. Mục đích và nội dung của giao dịch có quan hệ chặt chỗ với nhau. Con người xác lập, thực hiện giao dịch dân sự luồn nhàm đạt được mục đích nhất định. Muốn đạt được mục đích đó họ phải cam kết, thoả thuận về nội dung và ngược lại những cam kết, thoả thuận về nội dung của họ là để được mục đích của giao dịch. Ví dụ: Trong hợp đổng mua bán tài sản, mục đích mà các bên hướng tới là quyền sở hữu lùi sẵn. Đổ đạt được mục đích này họ phải thoả thuận được về nội dung của hợp đồng mua bán bao gồm các điểu khoản như dối lượng (vật bán), giá cả, thời hạn, địa điểm, phương thức thực hiện hợp đồng. Sự thoả thuận về các điều khoản dỏ lại nhằm đạt được mục đích là quyền sở hữu tài sản, đây là mục đích của giao dịch mà các bên hướng tới. Tuy nhiên trong thực tiễn không phải bao giờ các chủ thể cũng có cùng một mục đích. Có những trường hợp người mua muôn được sở hữu tài sản nhưng người bán không có mục dích dó mà vì một mục đích khác mà họ bán tài sản như để chốn tránh việc kê biên tài sản, người bị kê biên tài sản bán hốt tài sản của mình, trường hợp này người bán không phải muôn chuyển quyền sở hữu cho bên mua. Mục đích này là trái pháp luật.

Đổ giao dịch dân sự có hiệu lực pháp luật thì mục đích và nội dung cùa giao dịch không trái pháp luật, đạo đức xã hội. Điểu cấm cùa pháp luật là những quy định của pháp luật không cho phép chủ thể thực hiện những hành vi nhất định. Đạo đức xã hội là những chuẩn mực ứng xử chung giữa người vởì người trong đời sống xã hội, được cộng đồng thừa nhận và tôn trọng. Chỉ những tài sản được phép giao dịch, những công việc được phép thực hiện không vi phạm điều cấm pháp lu Ạt, không trái đạo đức xã hội mới là đối tượng của giao dịch dân sự. Những giao dịch xác lập nhằm trốn tránh pháp luật hoặc trái đạo đức xã hội là những giao dịch có mục đích và nội dung khống hợp pháp, không làm phát sinh hiệu lực pháp luật của giao dịch đó.

c.         Người tham gia giao dịch hoàn toàn tự nguyện

Bản chất của giao dịch dân sự là sự thống nhất giữa ý chí và bày tỏ ý chí, cho nên tự nguyện bao gồm các yếu tố cấu thành là tự do ý chí và bày tỏ ý chí. Khồng có tự do ý chí và bày tỏ ý chí không thể có tự nguyện, nếu một trong hai yếu tố này không có hoặc không thống nhất cũng không thể có tự nguyện. Sự tự nguyện của một bên (hành vi pháp lý đơn phương) hoặc sự tự nguyện của các bên trong một quan hệ dân sự (hợp đồng) là một trong các nguyên tắc được quy định tại Điều 4 BLDS: Tự do, tự nguyện cam kết, thoả thuận. Vi phạm sự tự nguyện của chủ thể là vi phạm pháp luật. Vì vậy, giao dịch thiếu sự tự nguyện không làm phát sinh hậu quả pháp lý. Bộ luật dân sự quy định một số trường hợp giao dịch xác lập không có sự tự nguyện sẽ bị vô hiệu. Đó là các trường hợp vô hiệu do giả tạo, do nhầm lẫn, do bị lừa dối, bị de doạ, do xác lập tại thời điểm không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình.