Quyền của chủ thể khác (Phần 1)

Trong quá trình sử dụng tài sản, đặc biệt là bất động sản, nhiều khi chủ sở hữu phải sử đụng bất động sản liền kề không thuộc sở hữu của mình, thì mới có thể khai thác được công dụng của tài sản thuộc quyền sở hữu của mình. Điều 273 BLDS đã quy đinh: "Chủ sở hữu nhà, người sử dụng đất có quyền sử dụng hất động sản liền kề thuộc sở hữu cùa người khác để bảo đảm các nhu cầu của mình về lối đi, cấp, thoát nước, đường dây tải điện, thông tin liên lạc và các nhu cầu cần thiết khác một cách hợp lý nhung phải đền bù, nếu không có thoả thuận khác".

Theo truyền thống và theo thông lệ đây là một trong những quyền quan trọng và có ý nghĩa của chủ sở hữu. Nhờ có quy đinh này của pháp luật nên trong thực tế các bất động sản bị vây bọc bởi các bất động sản của các chủ sở hữu khác đểu có lối đi ra.

Trong các bộ dân luật cũ ở Việt Nam trước đây, quyền này được ghi nhận và được gọi là "quyền địa dịch", hay còn gọi là dịch quyền. Đó cũng là những quy định của pháp luật dân sự về quyền có lối đi qua bất động sản của chủ sở hữu khác, quyền được đặt đường ống cấp, thoát nước, quyền được sử dụng lối dẫn nước trong canh tác để phục vụ tưới tiêu... Những bất động sản có nghĩa vụ"phải cho người khác sử dụng gọi là bất động sản "chịu dịch lụy" hay ”vướng địa dịch". Quyền địa dịch có thể được xác lập theo thoả thuận, theo vị trí tự nhiên, theo tập quán hoặc theo quy định của pháp luật.

Ngày nay, BLDS không sử dụng thuật ngữ địa dịch mà sử dụng khái niệm quyền sử dụng hạn chế bất đông sản liền kề. Vể bản chất pháp lý chúng có nội dung tương tự như nhau, nhưng khái niệm mới này có tính “Việt hoá*.Mục dích của những quy định này trong BLDS còng nhầm tạo cơ sở pháp lý vé nhũng điều kiện thuận lợi để các chủ sở hữu có thể khai thác một cách có hiệu quả nhất công dụng của tài sản. Tuy nhiên, đó chỉ là quyền sử dụng hạn chế.