Quyền chiếm hữu (Phần 2)

b. Chiêm hữu không có căn cứ pháp luật

Là việc chiếm hữu của một người đối với một tài sản mà không dựa trên những cơ sở của pháp luật. Cụ thể là những trường hợp mà người chiếm hữu một tài sản nhưng không phải là chủ sở hữu hoặc không chiếm hữu theo những căn cứ do BLDS đã quy định cụ thể tại các điều luật nêu trên.

Trong việc chiếm hữu không có căn cứ pháp luật thường xảy ra hai khả năng sau đây:

-           Chiếm hữu không có căn cứ pháp luật ngay tình: Là người chiếm hữu không có căn cứ pháp luật theo quy định tại Điều 189 BLDS nhung không biết và không thể biết việc chiếm hữu tài sản đó là không có căn cứ pháp luật. Tức là, luật không buộc người đó phải biết tính bất hợp pháp trong việc chiếm hữu của mình.

Ví dụ: Mua nhầm phải của gian mà không biết. Người bán tài sản không phải là chủ sở hữu, không được chủ sở hữu uỷ quyền bán những vẫn chuyển dịch tài sản.

-           Chiếm hữu khống có căn cứ pháp luật không ngay tình: Là người chiếm hữu không có căn cứ pháp luật biết đó là chiếm hữu bất hợp pháp hoặc tuy không biết nhưng cần phải biết rằng người chuyển dịch tài sản cho mình là người không có quyền chuyển dịch, hoặc buộc phải biết tài sản đó bị cấm chuyển dịch.

Ví dụ: Người mua biết là của gian nhưng vẫn mua vì giá rẻ.

Như vậy, chứng ta thấy rằng cùng là sự chiếm hữu không cồ can ctí nhưng eôn cứ vào ý chí chù quan của chù thể, pháp luật dân sự phân hiệt thành hai hình thúc: Chiếm hữu không ch can eứ phảp luật ngay tình và không ngay tình. Sự phân hiệt này cổ một y nghĩa quan trọng trong thực tiễn nhằm bảo vệ quyền của chù sở hữu và viộc lựa chọn phương thức kiện báo vệ quyền sở hữu trong giải quyết các án kiện dân sự.

Vé nguyên tác, pháp luật dân sự chỉ bảo vệ việc chiếm hữu có can cử pháp luật. Tuy nhiên, trong một số trường hợp cụ thề, phitp luật dấn sự bảo vệ quyền lợi cho những ngườỉ ehìểvn hữu không có can cứ pháp luật nhưng ngay tình.

Vi thi'. NCu có người thứ ba kiên đòi lại vật, thì người chiếm hữu khống có cân cứ pháp luật ngay tình có quyền yêu Cầu người đẵ chuyển dịch tài sản cho mình phải trả lại những gì họ da nhận. Người chiếm hữu khổng có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình cũng "có quyền khai thác công dụng, hưởng hoa lọi, lợi tửù từ tài sân theo quy định của pháp luật" (khoản 2 Điếu 194 BLDS). Trong các trường hợp quy định tậi khoủn 4, Điều ỉ 83 những người này còn có thể trở thành chú sở hữu theo quy định từ Điều 239 đến Điẻu 244 BLDS.

Ngoài ra trong những diều kiện nhất định: Liên tục (Điéu 190), công khai (Điều 191) và trong một khoảng thời hạn mười năm dối với động sản, ba mươi năm đối với bất động sản, thì người chiếm hữu không có căn cứ pháp luật nhung ngay tình còn được hưởng quyén xác lập quyền sở hữu theo thời hiệu. Họ có thể trở thành chủ sờ hữu các tài sản đố kể từ thời điểm bất đẩu chiếm hữu. Quy định này không áp dụng nếu tài sân dó thuộc sở hữu Nhà nước (Điều 247 BLDS).