Nội dung sở hữu nhà nước (Phần 2)

b.         Quyền sử dụng

Với tư cách là chủ sở hữu đối với các tư liệu sản xuất quan trọng, Nhà nước có quyén khai thác công dụng những tài sản đổ như bất kỳ một chủ thể nào đối với tài sản thuộc quyền sở hữu của minh. Tuy nhiên việc khai thác những lợi ích tài sản trong quyền sở hữu của Nhà nước cũng khác vối quyền sừ dụng của các chủ thể khác. Nhà nước khai thác lợi ích tài sản theo quy định của pháp luật và theo một kế hoạch nhít định. Nhà nước thành lộp những cơ quan quản lỷ tài sản như: Quản lý hành chính kinh tế hoặc quản lỹ sản xuất, kỉnh doanh. Tùy từng loại tính chất cùa doanh nghiệp nhà nước và tùy loại tài nguyên thiên nhiên mà Nhà nước giao cho các cơ quan quản lý như:

Đất đai được giao cho Bộ Tài nguyên - Mồi trường quản lý. Rừng, chim, thú rừng giao cho Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thồn. Hoặc Nhà nước thành lập các doanh nghiệp do Nhà nước đầu tư vổn vồ tổ chức quản lý, giao cho doanh nghiệp này một số tư liệu sản xuất đổ hoạt động kinh doanh,hoại động công ích nhằm thực hiện các mục tiêu kinh tế - xã hội nhất định được Nhà nước giao.

Để khai thác công dụng của các tư liệu sản xuất quan trọng, Nhà nước giao quyền sử dụng cho các tổ chức, cá nhàn trong một thời gian lâu dài và ổn định. Đối với đất đai, Nhà nước bảo đảm cho người sử dụng đất được hưởng những quyền lợi hợp pháp trên đất được giao như: Quyền chuyển dổi, chuyển nhượng, cho thuê, thế chấp, được bán những thành quả lao động, kết quả đầu tư trên đất được giao khi còn sử dụng. Khi chuyển quyền sử dụng đất phải tuân theo các trình tự thủ tục do BLDS và luật đất đai quy định. Tuy nhiên dát dai vân thuộc sở hữu của Nhà nước, vi vậy, những tổ chức cá nhân sử dụng đất có trách nhiệm thực hiện các chính sách của Nhà nước nhằm bảo vệ và cải tạo, bồi bổ và sử dụng đất đai hợp lý, đúng mục đích, tiết kiệm, không được làm đất suy kiệt độ phì nhiêu, bạc màu.

Đối với các loại tài nguyên khác Nhà nước giao cho các tổ chức, doanh nghiệp Nhà nước để thực hiện nhiệm vụ nhất định hoặc có thể cho các chủ thể khác nhận khoán, thuê, thuê khoán... nhằm khai thác công dụng của các tài nguyên. Các quyền lợi hợp pháp của các chủ thể cũng được pháp luật bảo vệ.

Tóm lại, quyền sử dụng tài sản được Nhà nước chuyển giao cho các cơ quan, doanh nghiệp của Nhà nước để quản lý và khai thác công dụng; hoặc được Nhà nước chuyển giao cho cấc tổ chức, cá nhân thông qua các hợp đồng dân sự hay thủ tục hành chính nhất định. Nhà nước khuyến khích và tạo thuận lợi cho các cơ quan, doanh nghiệp nhà nước, cá nhân và các chủ thể khác sử dụng tài sản thuộc sở hữu nhà nước một cách tiết kiệm, đúng mục đích và đem lại hiệu quả kinh tế cao.

c. Quyền định đoạt

Cũng như các chủ thể khác đây là quyền định đoạt tài sản về mặt pháp lý và là quyền năng cơ bản của sở hữu nhà nuớc. Nhà nước định đoạt tài sản của mình bằng nhiều phương thức khác nhau. Nhà nước có thể chuyển giao tài sản cho các doanh nghiệp nhà nước, các tổ chức, cá nhân... những chủ thể này được quyền sử dụng tài sản để thực hiện nhiệm vụ được giao. Nhà nước thành lập những cơ quan quản lý nhà nước ở trung ương và địa phương để trực tiếp quyết định việc chuyển giao tài sản trong phạm vi chức năng, quyền hạn do pháp luật quy định.

Để thực hiện quyền định đoạt, Nhà nước trao cho các cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương quyền được định đoạt một phần trong phạm vi quyền sở hữu đất đai của mình. Những cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao đất cũng đồng thời có thẩm quyền thu hồi đất, nếu người sử dụng đất không thực hiện đúng chính sách, pháp luật của Nhà nước về mục đích sử dụng của từng loại đất, bảo vệ đất...

Ngoài việc các cơ quan quản lý Nhà nước ở trung ương và địa phương thực hiện quyền định đoạt tài sản thuộc sở hữu nhà nước, các cơ quan nhà nước còn trực tiếp quyết định việc chuyển giao tài sản cho tổ chức, cá nhân trong phạm vi quyền hạn của mình, Nhà nước còn cho phép các doanh nghiệp do Nhà nước thành lập thực hiện một phần quyền định đoạt đó. Chẳng hạn các doanh nghiệp có quyền mua bán phương tiện, nguyên liệu, máy móc, vật tư, hàng hóa...